LÜTFEN DOKTORUNUZA SORUN!
“KANSIZLIĞIMIN ÖNEMLİ BİR NEDENİ OLABİLİR Mİ ?”
Kansızlık nedir?
Kırmızı kan hücrelerinde (Alyuvarlar) anormal azalmadır. Vucudumuzun doku ve organlarına oksijen ve diğer maddeleri ulaştırmak için ve onların fonksiyonlarını sürdürebilmeleri için gereken kırmızı hücrelerin normal olarak kabul edilen miktarı vardır.
Bu düzeyin altında olması şikayetlere neden olur.
Kansızlığın kendisi tedavi edilmesi gereken bir hastalık olarak algılanmamalı, teşhis edilmesi gereken başka bir hastalığın belirtisi olarak düşünülmelidir.
Belirti ve Bulguları nelerdir?
Kansızlığa bağlı çabuk yorulma, halsizlik, çarpıntı, nefes darlığı, göğüs ağrısı ortaya çıkabilir. Hastanın muayenesinde cilt ve konjunktivalarda solukluk, kalp yetmezliği, nefes darlığı, kalp ritim bozukluğu saptanabilir.
Bazen kansızlığa yol açan altta yatan hastalığa ait belirtiler tabloya hakim olabilir. Bunlar dışkıda kan görülmesi, kahve telvesi şeklinde kusma, siyah dışkılama, ishal, dilde yara, sinir sistemini ilgilendiren belirtiler, eklem ağrıları, kolay kanama, kabızlık, karın ağrısı, kilo kaybı, bulantı ve kusma gibidir.
Hastanın kullandığı ağrı kesiciler, diğer ilaçlar ve geçirdiği ameliyatlar da bize ek bilgiler sağlarlar.
Nedenleri nedir?
En sık karşılaşılanı demir eksikliği kansızlığıdır. Kronik bazı hastalıklarda, diğer vitamin ve mineral eksikliklerinde de, kırmızı hücrelerin yaşam sürelerinden önce yıkılmaları, kemik iliğinin hastalıkları, genetik kırmızı hücre yapısal hastalıkları da kansızlığa neden olabilir.
Demir eksikliği kansızlığı en sık görülen nedendir ve üreme çağındaki kadınlarda en sık gözlenir. Adet kanamaları ile çok miktarda kan kaybedilmesi asıl nedendir. Ancak bundan başka mide barsak sisteminin hastalıklarında, kanserlerinde de demir eksikliği sıktır ve mutlaka araştırılmalıdır. Mide ve oniki barsak (duodenum) ülserleri, gastrit, iltihabi barsak hastalıkları, mide ve barsak kanserleri de sık nedenler arasındadır. Ağrı kesici kullanmak, demirden yoksun dietle beslenmek, barsak parazitleri, toprak yada benzeri maddeleri yemek, demir emilim bozukluğuna neden olan barsak hastalıkları da demir eksikliğine ve kansızlığa yol açabilir.
Nasıl teşhis edilir?
Tam kan sayımı denilen kan tetkiki ile hemoglobin düzeyi ve kırmızı hücre sayımı düşük bulunduğunda kansızlık teşhisi kolayca konulabilir. Ek incelemeler ile mikroskop altında kırmızı hücrelerin şekli incelenir, demir, B12 vitamini gibi maddelerin seviyeleri bakılabilir. Bu çalışmalar kansızlığın nedeni hakkında bilgi verir.
Demir eksikliğine bağlı ortaya çıkan kansızlık aslında bir hastalık değil bulgudur. Bu bulgu ve belirtiler bize demir kaybına neden olan ve erken teşhisin yaşam kurtarıcı olabileceği bir hastalığı zamanında tanımamıza yardımcı olur. Bu nedenle demir eksikliği bulunan olgularda demir alımı, demirin barsaklardan emilimi, kan kaybı ve demir kullanım bozuklukları detaylı olarak araştırılır.
Hastaların beslenme bozukluğu olup olmadığı, bir barsak hastalığı ve emilim problemi varlığı detaylı olarak incelenir.
Ancak en önemli nokta demir eksikliği kansızlığı olan hastaların uzun süreli ve yavaş kan kaybına neden olan bir hastalıkları olabileceği düşüncesidir. Tüm kadın hastaların kadın hastalıkları yönünden kontrol edilmeleri. Tüm hastaların ise mide, ince barsak ve kalın barsak incelemeleri ile bu bölgelerden kanamaya neden olan hastalıklarının bulunmadığının gösterilmesi gerekmektedir. Bu işlemler hasta açısından çok rahat ve konforlu olarak endoskopi ve kolonoskopi ile yapılabilmekte ve yaşam kurtarıcı olabilmektedirler.
Son zamanlarda yapılan uluslar arası bir çalışmada demir eksikliği bulunan olguların %62 sinde tedavi edilmesi gereken bir gastrointestinal hastalık bulunmuştur. Bu hastaların her 10’undan birinde ise kanser teşhisi konulmuştur.
Nasıl Tedavi edilir?
Kansızlığın kendisi tedavi edilmesi gereken bir hastalık olarak algılanmamalı, teşhis edilmesi gereken başka bir hastalığın belirtisi olarak düşünülmelidir.
Bir çok hekim kansızlığı olan hastayı gördüğünde demir eksikliğini tedavi etmek amacıyla demir ilaçları vermektedir. Bu doğru bir yaklaşım değildir. Demir eksikliği ve ona bağlı ortaya çıkan kansızlık hastalığın kendisi değil işaretidir. Demir eksikliğini demir vererek tedavi etmeye çalışmak sireni açık olarak hastaneye hasta yetiştirmeye çalışan bir ambulansın sirenini kapatmak gibidir. Halbuki onun bir an önce hastaneye ulaşması sağlanmalıdır. Demir eksikliği kansızlığı altta yatan önemli başka bir hastalığın alarm bulgusu olabilir. Bu nedenle bu alarmı dikkate alarak incelemeler yapmak gerekir.
Bu konuda çok sayıda yayını olan bir yazarın demir eksikliği kansızlığını tedaviye yaklaşımla ilgili benzetmesi önemlidir. Demir eksikliği görülen kansız hastalara hekimler tarafından demir tedavisi verilmesini, su almakta olan bir geminin suyunu kovalar ile boşaltmaya benzetmektedir. Ve yapilması gerekenin geminin nerden su aldığının araştırılarak bulunması ve bu deliğin onarılması olduğunu eklemektedir.
Demir eksikliği kansızlığının tedavisi altta yatan ve demir eksikliğine neden olan hastalığın tedavisidir. Adet kanamaları fazla oluyor ise bunun tedavisi ve sonrasında demir içeren ilaçların eklenmesi, mide ülseri var ise bu ülserin tedavisi gibi. Ağrı kesiciler kullanılıyor ise kesilmesi, emilim bozukluğu var ise bu bozukluğun tedavisi veya tedavi edilemeyecek bir hastalık ise iğne ile doğrudan demir tedavisi yapılması gereken yaklaşımlardır.
Altta yatan hastalık teşhis edildikten ve tanısı konulduktan sonra bir çok demir ilacından birisi seçilerek demir eksikliğini gidermek için verilebilir. Demir ilaçlarının kendisi de mide ve oniki barsak ülserlerine yol açabilir, karın ağrısı ve dışkının siyah renge boyanmasına neden olabilirler.
Demir eksikliği kansızlığının en önemli özelliği vucudumuzdaki bir kanseri erken tanımamıza yol açabilecek bir öncü bulgu olmasıdır. Bu kanserin erken tanısı için incelemeler yapmak gerekmektedir. Kanserlerin bir çoğu bu dönemde tanındığında ya tam tedavi edilebilmekte veya çok uzun sağ kalım süreleri elde etmek mümkün olabilmektedir.
Demir eksikliği anemisi tedavi edilecek bir hastalık değil çözülecek bir problem, dikkate alınacak bir alarm, her şeyden önemlisi yaşam kurtarabilecek erken tanıyı sağlayabilecek bir işarettir.
Demir eksikliğini tedavi etmeyelim; nedenini araştıralım.